Uşak’ta ‘Cehennem Çukuru’ davası: Siyanür bulgusu yasal sınırın iki katı

Kamuoyunda ‘Cehennem Çukuru’ olarak bilinen Uşak’taki Kışladağ Altın Madeni ve TÜPRAG Metal Madencilik A.Ş’nin madencilik faaliyetleri hakkında AİHM’e açılan davada karar çıktı. Mahkeme, adil yargılama hakkının ihlal edildiğine hükmetti. Temmuz ayında çıkan karar sonrası ise bölge halkının müracaatları sonucu yine yargılama yapılmasına karar verildi.

Davanın birinci duruşması, 12 Şubat’ta Uşak Yönetim Mahkemesi’nde görülecek.

MAHKEME, AİHM’E KARŞIN YENİ EKSPER İNCELEMESİNE GEREK DUYMADI

AİHM kararında, müracaatçıların eksperlere soru yöneltememesi, dava evrakındaki dokümanların başvuranlara iletilmemesi ve mahallî mahkemelerin başvuranların itirazlarına karşılık vermemesine dair şikayetlerin kabul edilebilir olduğuna hükmedildi. Lakin Uşak Yönetim Mahkemesi, yeni bir uzman incelemesine gerek duymadı. Bunun üzerine, tarafsızlıkları ve uzmanlıkları konusunda tartışmalı olmayan eksperlerden yeni bir heyet oluşturulmak suretiyle keşif ve uzman incelemesi yapılması talep edildi.

BÖLGEDEKİ SULARDAN NUMUNE ALINDI

AİHM kararı öncesi ise 24 Haziran’da bölgedeki su kuyularından numune alındı. Numuneler, incelenmek üzere Afyonkarahisar Halk Sıhhati Laboratuvarı’na gönderildi. Yapılan incelemenin sonucu ile ilgili bölge halkının avukatları, “Bilgi Edinme Kanunu” kapsamında raporun kendilerine iletilmesini talep etti. Fakat Eşme Belediye Başkanlığı Fen İşleri Müdürlüğü, bahse bahis su kuyusunun kullanımda olmadığı gerekçesiyle rapora dair bilgi vermedi. Bilgi Edinme Kıymetlendirme Kurulu’na yapılan itiraz sonucu ise rapora ulaşıldı.

ARSENİK KIYMETİ DİKKAT ÇEKTİ

Raporda, suyun renk, koku ve bulanıklık açısından uygun olmadığı belirtildi. Mevzuata nazaran “0” bedelinde olması gereken “Koliform Bakteri” kıymeti ise 80 çıktı. Yeniden kimyasal tahlillerde alüminyum, mangan ve demir kıymetlerinin de yasal mevzuatın üzerinde olduğu görüldü. Bölgede yıllardır tartışılan ve zehirlenmelere neden olduğu sav edilen arsenik bedeli ise yasal mevzuatın neredeyse iki katı tespit edildi. Mevzuat limitine nazaran “10” olması gereken arsenik bedeli 18,35 olarak kaydedildi.

‘MADENCİLİK FAALİYETLERİNİN SU KAYNAKLARINI KİRLETTİĞİ ORTADA’

Bölge halkının avukatları Uşak Yönetim Mahkemesi’ne verdiği dilekçede, arsenik, mangan ve demir düzeylerindeki artışların altın madeni faaliyetlerinin su kaynakları üzerinde giderek artan tesirini gösterdiğini belirtti. Avukatlar, “Özellikle mangan düzeyindeki önemli artış, madencilik atıklarının su kaynaklarını kirlettiğini açıkça ortaya koymaktadır. Arsenik düzeyinin uzun vadede halk sıhhatini tehdit edebileceği göz önüne alındığında, bu durum acil müdahale gerekiyor. Sonuçlardan anlaşılacağı üzere Kışladağ Altın Madeni tarafından etraf kirletilmekte ve sağlıklı bir etrafta hayat hakkı ihlal edilmektedir” dedi.

Ne olmuştu?

Uşak’taki Kışladağ Altın Madeni’nde 2006 yılında başlayan çalışmalar kapsamında 450 metre derinliğinde çukur oluşturan Kanadalı Kanadalı El Dorado Gold’un’un Türkiye’deki şirketi TÜPRAG Metal Madencilik A.Ş’nin madencilik faaliyetleri uzun yıllar tartışmalara mevzu oldu. Zehirlenme olaylarının da gündeme geldiği bölgede halk, “ÇED olumlu” kararının iptali için dava açtı. Lakin dava olumsuz sonuçlandı. Mahallî mahkemenin ve Danıştay’ın kararı AİHM’e taşınırken, AİHM 2024 Nisan ayında çevreciler lehine karar verdi. Mahkeme, davacıların uzmanlara soru yöneltememesi ve dokümanların başvuranlara iletilmemesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine hükmetti.