Türkiye’de çocuk işçiliği: Resmi veriler neden paylaşılmıyor?

İSTANBUL – 2019 yılında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran, Türkiye’de 720 bin çocuk personel bulunuyor; bu, nüfusun neredeyse yüzde 5’ine tekabül ediyor. Lakin, TÜİK, bu tarihten sonra çocuk işçilikle ilgili bilgi yayımlamayı durdurdu. Hükümetin 2005 yılında çıkardığı çocuk personelliği ile gayret kanununa karşın, çocuk personellik konusunda sağlam datalara ulaşmak zorlaşıyor. Uzmanlar, TÜİK’in data paylaşımını durdurmasının nedenleri ortasında şirketlerin finansmanlarının ziyan görme ihtimalinin bulunduğunu öne sürüyor.

‘DEVLETİN RESMİ VERİSİ YOK’

Türkiye, çocuk hakları ve işçiliğinin önlenmesi maksadıyla Avrupa Birliği’nden çeşitli fonlar aldı. Bunlardan biri, 2022 yılında “Türkiye’de çocuk haklarının desteklenmesi” projesiydi. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nın desteklediği bu projeye 3 milyar euro tahsis edildi. Fakat bu tarihten itibaren, çocuk personelliği ile ilgili resmi datalar paylaşılmadı.

CHP İstanbul Milletvekili Turan Taşkın Özer, mevzuyla ilgili Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’na çocuk emekçi ve genç personel sayılarıyla ilgili bir soru önergesi gönderdiğini söyledi. Özer, bakanlıktan gelen cevapta, sorulara direkt yanıt verilmediğini, TÜİK’teki bilgilere atıfta bulunulduğunu kaydetti.

Özer, kelamlarına şöyle devam etti: “Ancak TÜİK’te de sadece 2019 yılına ilişkin bilgiler mevcut. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Araştırma Hizmetleri’ne yaptığım müracaatta ise, sırf 2019 yılına ilişkin bilgilerin bulunduğu belirtildi. Sonuç olarak, çocuk ve genç personelliği hakkında devletin resmi bir verisi bulunmuyor.”

‘VERİLER TARTIŞMALI’

Çocuk personelliği konusunun son derece değerli olduğuna değinen Özer, şöyle devam etti: “Ancak bu alandaki datalar sıkça tartışma konusu oluyor. Farklı kurumlar, 14 yaşına kadar olanları çocuk personel olarak tanımlarken, kimileri 15 yaşını temel alıyor. Bu durum, Türkiye’deki çocuk emekçi ve genç personel sayılarıyla ilgili kesin sayılara ulaşmayı zorlaştırıyor. Yaptığımız incelemeler, mevzuat gereği emekçi çocuk ve emekçi genç olarak tanımlanan farklı yaş kümelerinde çalışanların sayısının önemli boyutlarda olduğunu ortaya koyuyor. Bu çalışanların birden fazla, ağır iş kollarında yer alıyor; yani çalışmaları yasak olan işler.”

‘DENETİMDEN KAÇILIYOR’

Verilere muhtaçlık olduğuna vurgu yapan Özer, “Bakanlıkların çocuk işçiliğini önlemek için mevcut siyasetleri olduğunu belirtiyoruz. Şayet bir sorun varsa ve bunu çözmek için siyasetler geliştiriliyorsa, ilgili bilgilere ve tahlillere muhtaçlık vardır. Hasebiyle, bakanlığın elinde bu bilgilerin bulunduğunu ve bunları gizlediğini düşünüyoruz. Bakan Işıkhan’ın soru önergesine verdiği karşılıktan, kontrolden kaçtıkları ve resmi bilgileri gizledikleri manası çıkıyor. Şayet bakan haklıysa ve ellerinde data yoksa, bu da başka bir skandal olarak karşımıza çıkıyor” dedi.

ŞİRKETLERİN FİNANSMAN KAYBI

Akademisyen Aslı Odman da çocuk personelliği konusundaki saha çalışmalarını değerlendirirken, büyük şirketlerin ESM testlerini geçmek zorunda olduklarını ve çocuk emek kullanmamaları gerektiğini vurguladı. Lakin, mülteci ve çocuk emeğinin hâlâ kullanıldığını belirtti. Çocuk emek kullanımının tespit edilmesi durumunda şirketlerin önemli finansman kaybına uğrayabileceğini tabir etti.

Odman, TÜİK’in 2019’da bilgi akışını durdurmasının gerisinde, şirketlerin finansman zincirlerinin kopmamasını sağlama eforunun yattığını düşündüğünü söyledi. Bu durumun, AB’den alınan fonlar ve ILO’nun Türkiye’deki çalışmaları bağlamında önemli bir sorun teşkil ettiğini vurguladı.

Türkiye’de çocuk personelliği sorunu, Odman’a nazaran resmi bilgilerin eksikliği ve gizlenmesi nedeniyle daha da karmaşık bir hal alırken, bu bahisteki tahlil teklifleri ve siyaset geliştirme eforları, sağlam datalara dayanmadığı sürece etkisiz kalmaya devam edecek.