Ölümsüz olmak ister miydiniz? Hem de sürekli ölerek?

Edward Ashton’ın kaleme aldığı “Mickey 7” isimli roman geçtiğimiz günlerde İthaki Yayınları etiketiyle raflardaki yerini aldı. Kitabı çeviren isimse Burcu Denizci. Bir bilimkurgu romanı olan “Mickey 7”nin, “Mickey 17” ismiyle 7 Mart’tan itibaren sinema salonlarında olacağını da yazıya başlamadan belirteyim. “Parasite” filminin yönetmeni Bong Joon- ho’nun direktörlüğünü üstlendiği “Mickey 17”nin en önemli oyuncularıysa şu halde: Robert Pattinson, Naomi Ackie, Steven Yeun, Toni Collette ve Mark Ruffalo.

‘GELMİŞ GEÇMİŞ EN APTALCA ÖLÜM’

“Mickey 7”nin temelde iki büyük çatışması mevcut. Birincisi hayat ve mevt ikileminde, daha varoluşçu bir çatışmayken, ikincisi kolonizasyonu işleyen daha toplumu bir çatışma.

İlkiyle başlayalım:

Eski Dünya’nın terk edilmesinin üzerinden yüzyıllar geçmiştir. Beşerler Birlik’e bağlı çeşitli gezegenlerde yaşamakta ve yeni gezegenler bulmak için uzayda koloni gemileriyle seyahat etmektedirler. Midgard’dan kalkan Drakkar isimli koloni gemisi de 200 mürettebatıyla yola çıkar ve ortadan 9 yıl geçer. Gemide, alanında uzman pek çok isim vardır lakin bir tane “Harcanabilir” bulunur. Pekala, kimdir bu “Harcanabilir”, dahası ne demektir?

“Harcanabilir”, tehlikeli anlarda gözden çıkarılan birinci kişidir. Hiç düşünmeden vefata yollanan, kimsenin acımadığı niteliksiz insandır. Bir gemideki “Harcanabilir” çok acı çekip birbirinden feci halde ölebilir ve bu çok olağan bir durumdur çünkü fizikî ve zihinsel olarak kopyalandığı için çabucak tekrar üretilir. Hayatta pek bir işe yaramadığını düşünen Mickey Barnes da Drakkar’a “Harcanabilir” olarak girer. Ve romanda 6 kere, sinemada 16 kere ölür.

THESEUS GEMİSİ

Mickey 7, kitabın başında umutsuz bir durumda kaldığından dolayı mevte terk edilir ve prosedür gereği Mickey 8 üretilir. Lakin Mickey 7 bir biçimde hayatta kalıp gemiye döner. Bu durumda birinin öldürülmesi (geri dönüşüme atılması) gerekmektedir fakat ikisi de buna yanaşmaz, bu sırrı roman uzunluğu saklamaya çalışırlar.

Ancak romanın başkarakteri Mickey’ler değildir. Yalnızca Mickey 7’dir. Anlatıcı da odur, varoluşsal krizler yaşayan da. Bunun en temel göstergesi Mickey 7’nin başka Mickey’lerle kurduğu bağlantıda ortaya çıkar. Sahi, kimdir onlar? Tıpkı fizikî bütünlüğe ve birebir hafızaya sahip olmaları durumunda bile bütün Mickey’lere “aynı insan” demek mümkün müdür?

Edward Ashton burada o meşhur “Theseus Gemisi” örneğini romana sokar. Bilmeyenler için kısaca bahsedeyim: Theseus uzun bir deniz seyahatindedir. Yol boyunca gemisi çeşitli formlarda daima arızalanır. Theseus da gemisini onarta onarta yola devam eder. Bir noktadan sonra geminin bütün kesimleri değişir. Pekala, Theseus’un gemisinin hâlâ birebir gemi olduğunu argüman edebilir miyiz?

İşte Mickey 7 de daima kendini sorgular. 9 yıl evvel gemiye birinci binen Mickey’le tıpkı kişi olup olmadığını düşünür ve farklı olduğuna hükmeder. Bu gerçek Mickey 7’nin yalnızca kendisiyle olan bağını değil, öbür beşerlerle olan ilgisini de tesirler. Mesela romanın başında çok yakın bir arkadaşı onu vicdan azabı çekmeden vefata terk eder. Sen Harcanabilir’sin, senin işin bu, nasıl olsa birazdan senden bir tane daha yapacağız, der. Geminin kumandanı Marshall’sa ona bir cins hortlak üzere muamele eder. Hal bu türlü olunca Mickey 7 hem fizikî hem de zihinsel istikametten kendine yabancılaşır ve kıymetsizleşir.

BERABER YAŞAMA VURGUSU

Kitabın ikinci büyük çatışması kolonileşme demiştik. Eski Dünya terk edildikten sonra kendine yeni yurtlar aramaya başlayan insanlık, yerleştiği gezegenlerin birçoğunu işgal etmiştir. Lakin bu işgal, çizgi sinemalardaki makûs uzaylılar üzere şeytani kahkahalarla geçekleştirilen bir iktidar kurma uğraşının eseri değildir. İşin etik-politik tartışması bir yana, sorun öncelikle biyolojiktir. Çünkü her gezegenin jeolojik yapısı, kendi biyolojik çeşitliliğini ve kendi evrim haritasını oluşturur. Bunların büyük bir kısmı da insan canlısının yaşamasına uygun bitki örtüsüne ve bakteri çeşidine sahip değildir. Yani insanlık o gezegende yaşayabilmek için evvela orayı kendine uygun hale getirmek zorunda kalır. Bu da olağan birden fazla vakit oradaki biyolojik çeşitliliğin yok edilmesi manasına gelir.

Harcanabilirlerin” bir misyonu da zati budur. Örneğin Mickey çok kez bir gezegene indirilir, biyolojik uyumsuzluktan dolayı de acıyla ölür. İlgili ünite onu tekrar üretirken çeşitli aşılar da geliştirir. Ve aşılanan Mickey’nin gezegene indirilmesi o ölmeyene dek sürer.

Biyolojik uyumsuzluğun yanı sıra bir de “beraber yaşama” sorunu vardır. Edward Ashton romanda beşerlerle bir diğer çeşidin bir arada yaşayabildiği tek bir gezegenden bahseder. Bu yüzden ismini de “Uzak İhtimal” koyarlar. Yani bu hem arzulanan hem de çok düşük ihtimalli bir durumdur. Beri yandan Ashton “beraber yaşamaya” dair ne o denli aman aman sosyopolitik çıkarımlara girer ne de büyük, kritik müzakerelere. Uyumlu bir hayata dair temel “aşının” evvel vakit, sonra da özel alan olduğundan bahseder.

Bunun karşılığı da aslında romandaki Niflheim gezegeninde görürüz. Mickey 7’nin romanın başında vefata terk edildiği ve devasa sürüngenlerin yaşadığı gezegen, romanın final kısmında iki başlı bir tartışma biçiminde tekrar işlenir. Kumandan Marshall sürüngenleri öldürüp gezegeni hiç riske girmeden ele geçirmeyi savunurken Mickey 7 (sürprizi bozmayalım) öteki bir yol izler. “Mickey 7”nin gerek işlediği husus gerekse de komik usulü sebebiyle yılın akılda kalıcı kitaplarından biri olacağı aşikâr. Edward Ashton’ın, “Mickey 7”nin devam kitabı olan “Antimatter Blues” diye bir kitabı daha var. Umarım İthaki bunu da çok geçmeden Türkçeye kazandırır.