Mısır ve ABD’den ‘Gazze planı’ görüşmesi: ‘Savaş tamamen sona erdirilmeli’

Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati ve Gazze’deki Filistinlilerin zorla yerinden edilmesini savunan ABD Başkanı Donald Trump’ın Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff, Arap Birliği tepesinde kabul edilen Gazze’nin imarına yönelik planı görüştü.

Mısır Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya nazaran, Abdulati ve Witkoff, telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Abdulati, ülkesinin ABD Lider Donald Trump ve idaresiyle ‘olumlu ve yapan etkileşimi’ sürdürmeyi ve ‘planın ve avantajlarının kapsamlı bir halde sunulması’ gayesiyle bu diyaloğun devam etmesini arzuladığını belirtti.

‘ANLAŞMA TÜM TARAFLARCA UYGULANMAYA DEVAM EDİLMELİ’

Gazze’nin toparlanması ve yine inşasına yönelik Arap Birliği doruğunda kabul edilen planı pahalandıran Mısırlı Bakan, Witkoff ile planın detaylarını ve farklı kademelerini paylaştı. Abdulati, 4 Mart’ta Kahire’de düzenlenen Arap Birliği tepesinin ortaya koyduğu üzere, planın Arap ülkelerinin tam mutabakatına sahip olduğunu vurguladı. Abdulati, ‘Gazze’deki ateşkes muahedesinin tüm etaplarının tüm taraflarca uygulanmaya devam edilmesi ve İsrail’in insani yardımların Gazze’ye ulaşmasına müsaade vermesi, yine inşanın başlaması için yolun açılması ve savaşın büsbütün sona erdirilmesi’ gerektiği söyledi.

ÇİN’DEN TRUMP’A: GAZZE, FİLİSTİNLİLERE AİTTİR

Mısır’ın başşehri Kahire’de Arap Birliği’nce düzenlenen harikulâde doruğun sonuç bildirisinde, Filistin devletinin hayata geçirilmesine yönelik siyasi sürecin bir kesimi olarak, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’na Batı Şeria ve Gazze’de memleketler arası barış gücü konuşlandırılması daveti yapılmıştı. Bildiride Gazze’deki ateşkes mutabakatının ikinci ve üçüncü etaplarının tamamlanmasının da en yüksek öncelik olduğu vurgulanmıştı.

Arap ülkeleri, Filistinlilerin Batı Şeria’daki kamplarından ve kentlerinden zorla göç ettirilmesine yönelik her türlü teşebbüsü reddettiklerini kaydetmişti. İsrail Başbakanlığı’ndan 2 Mart’ta yapılan açıklamada ise Benjamin Netanyahu’nun Gazze Şeridi’ne her türlü insani yardım materyalinin girişinin durdurulmasına karar verdiği duyurulmuştu. Trump da öncesinde Gazze’deki Filistinlilerin kalıcı olarak zorla yerinden edildiği, Mısır ve Ürdün üzere komşu ülkelere gönderildiği tartışmalı bir plan ortaya koymuştu.

Trump’ın planına ait Çin’den de açıklama yapıldı. Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, Çin Ulusal Halk Kongresi’nin yıllık genel kurulu kapsamında başşehir Pekin’de “Çin’in Dış Siyaseti ve Dış İlişkileri” başlığıyla düzenlediği basın toplantısında, ABD Başkanı Donald Trump’ın Gazze Şeridi’ni ‘devralma’ ve bölgede yaşayan Filistinlileri komşu ülkelere yerleştirme planına karşı çıkarak, “Gazze, Filistinlilere aittir” tabirlerini kullandı.

Toplantıda AA muhabirinin Çin’in Orta Doğu’daki rolü ve Trump’ın Gazze planına ait sorusuna verdiği cevapta Vang, “Gazze, Filistinlilere aittir, Filistin topraklarının ayrılmaz modülüdür. Gazze’nin statüsünü zorla değiştirmek barış değil sadece kaos getirecektir” dedi.

Çin’in Gazze’de barışın sağlanması için Mısır ve öteki Arap ülkeleri öncülüğündeki planı desteklediğini tabir eden Vang, ABD’yi ismini anmadan eleştirerek, “Eğer büyük ülke, Gazze halkını nitekim umursuyorsa kapsamlı ve kalıcı barışı teşvik etmeli, insani yardımı artırmalı, ‘Filistin’i Filistinlilerin yönetmesi’ prensibini gözeterek Gazze’nin tekrar inşasına katkı sağlamalı” değerlendirmesinde bulundu.

‘FİLİSTİN VE İSRAİL LAKİN O VAKİT BARIŞ İÇİNDE VAR OLABİLİR’

Ortadoğu’da barış olmadan dünyada istikrarın olamayacağını belirten Vang, “Filistin sorunu, ebediyen Ortadoğu meselesinin merkezinde yer aldı. İsrail-Filistin çatışması daima tekrarlanıyor zira iki devletli tahlilin lakin yarısı gerçekleşti. İsrail Devleti, uzun vakitten bu yana varlığını sürdürüyor lakin Filistin Devletine hala ulaşılamıyor. Memleketler arası toplum, sonraki süreçte iki devletli tahlile daha fazla odaklanmalı ve bağımsız Filistin Devletine daha fazla dayanak vermeli. Filistin ile İsrail lakin o vakit hakikaten barış içinde birlikte var olabilir, Arap ve Yahudi halkları daima dostluk içinde bir ortada yaşayabilir” dedi.

Vang, Filistinli taraflara Pekin Deklarasyonu’ndaki irade beyanına uygun olarak aralarında birliği sağlama davetinde bulunurken Ortadoğu’daki tüm tarafların farklılıklarını kenara bırakarak Filistin devletini desteklemesi, milletlerarası toplumun da İsrail ile Filistin ortasında barışı teşvik için mutabakat inşa etmesi gerektiğini vurguladı.

BM RAPORTÖRÜ: BU ASLA GERÇEKLEŞMEYECEK

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Kurulunun 58’inci Oturumu’na katılmak üzere İsviçre’nin Cenevre kentinde bulunan BM Konut Hakkı Özel Raportörü Balakrishnan Rajagopal da AA muhabirine, Trump’ın Gazze planına dair değerlendirmelerde bulundu.

Gazze’de yaşayan Filistinlilerin toplu olarak hudut dışı edilebileceği fikrinin temelde bir ‘fantezi’ olduğunu kaydeden Rajagopal, “Bu asla gerçekleşmeyecek. Şayet bu türlü bir şey olursa, bu son birkaç yüzyıldaki milletlerarası hukukun en büyük ihlallerinden biri olur” dedi.

Rajagopal, bu durumun işgal yılları olan Nekbe (Büyük Felaket), onlarca yıldır sürdürülen apartheid siyasetleri ve akabinde Gazze’de işlenen soykırımla zati kitlesel olarak hudut dışı edilen Filistinlilere daha fazla acı yüklemesine yol açacağını söz ederek, “Dolayısıyla bu fanteziler, memleketler arası hukuka uygun rastgele bir nezaket ve ahenk seviyesine sahip olmayı amaçlayan tüm ülkeler tarafından haklı olarak reddedildi” diye konuştu.

BM Konut Hakkı Özel Raportörü, Trump’ın planına alternatif olarak Arap Ligi Harikulâde Doruğu’nda Gazze’nin tekrar inşasına yönelik bir planın kabul edilmesinin memnuniyetle karşılandığını vurguladı. Gazze için ilerleyebilecek tüm yine inşa planlarına Filistinlilerin tam olarak dahil edilmesinin değerine işaret eden Rajagopal, şöyle konuştu:

“Kendi hayatlarını yine inşa etmekten sorumlu olmaları, kendi mukadderatını tayin haklarının çok değerli bir kesimidir. (Gazze’nin, Gazzeliler olmadan inşası) Bu, âlâ niyetli olsa dahi büsbütün yabancılar tarafından yapılamaz. Filistinlilerin Gazze’den kitlesel olarak sürülmesi, dünyanın en güçlü ülkeleri tarafından bile tek taraflı olarak yapılamaz.”

Rajagopal, ABD yahut bölgedeki öteki ülkeler tarafından yönlendirilecek diğer bir müdahaleyi gerçekçi mümkünlük olarak görmediğini söz ederek, şunları kaydetti:

“Bu nedenle örneğin, ABD’nin Arap Ligi planına karşı bir direnci varsa ABD elbette Gazze’nin yine inşasına yönelik kendi planını ortaya koyabilir fakat bu, Filistinlileri sürgün etme ve Gazze’yi Orta Doğu’da bir çeşit tatil beldesine dönüştürme hayalleri üzerine değil, Filistinlilerin insan haklarına dayalı, onların tam iştirakiyle ve işbirliğiyle gerçekleşmelidir.”

‘FİLİSTİNLİLERİN KENDİ BAHTINI TAYİN HAKKINA HÜRMET GÖSTERİLMELİ’

Gazze Şeridi’ndeki şiddetli yıkımın şimdi sona ermediğini, İsrail ile Hamas ortasında varılan ateşkes mutabakatının ikinci ve üçüncü evresi için müzakere teşebbüsleri olduğundan bahseden Rajagopal, “Ateşkesin sürmesini ve sonraki etaplarına gerçek adımlar atılmasını umuyorum. Ateşkes, yok edilen Filistinlilerin hayatlarının kurtarılması için gerekli. Bunun için birinci gereklilik, maalesef İsrail tarafından en son engellenen insani yardımın ve takviyenin derhal sağlanmasıdır” açıklamasında bulundu.

Rajagopal, İsrail’in Gazze’ye insani yardım girişini engellemesinin milletlerarası hukukun ve bilhassa Memleketler arası Adalet Divanının (UAD) açıkça ‘insani yardım gereçlerine manisiz erişim olması gerektiğini’ bildiren süreksiz kararının ihlali olduğunun altını çizdi.

Gazze’deki tekrar inşa sürecinin kıymetine işaret eden Rajagopal, “Filistinlilerin kendi yazgısını tayin hakkına tam hürmet gösterilerek Gazze’nin tekrar inşası için daha iştirakçi bir sürecin temelinin atılması gerekiyor. Bu, çatışmayı sona erdirebilir ve maddi olarak katkıda bulunmak isteyen öteki ülkelere, Gazze’nin tekrar inşasına koyacakları paranın boşa gitmeyeceğine dair garanti verebilir” diye konuştu.

Rajagopal, bir mühlet sonra Gazze’ye yeni atakların gerçekleşmesi ve çatışmaların tekrar başlamayacağına dair hiçbir teminat bulunmaması halinde komşu ülkelerden fon toplama teşebbüslerinin mümkün olamayacağına işaret etti. Raportör Rajagopal, “İşgal devam ettiği ve geniş çaplı çatışma yaşanma riski bulunduğu sürece, tekrar inşanın yanlışsız biçimde ilerlemesi çok sıkıntı görünüyor” ifadelerini kullandı.

(ANADOLU AJANSI)