Madenleri, HES’leri şarkıyla anlattı: ‘Ah Deniz Karadeniz’

Trabzonlu müzisyen Kemal Gümrükçü, Doğu Karadeniz’de yapılan tabiat tahribatını yazdığı ‘Ah Deniz Karadeniz’ müziğiyle anlattı.

Doğu Karadeniz Bölgesi’nde son 20 yılda artan maden ocakları, hidroelektrik santralleri, dere ıslahları ve deniz dolgularının yarattığı tabiat tahribatını Kemal Gümrükçü müziğiyle lisana getirdi. Kelam ve müziği Kemal Gümrükçü’ye ilişkin olan müziğin düzenlemelerini Fuat Latife, masteringini İsmet Arıcı yaptı. Müziğin klibinde çeşitli belgesellerden bölgedeki taşocağı, HES’lerin oluşturduğu tahribatları anlatan manzaralar yer aldı.

‘SEBEP YARATIP ÇIKAR SAĞLAYANLAR AYNI’

Trabzon’un Yomra ilçesine bağlı Oymalı Vadisi’ndeki Kayabaşı (Kân) köyünde büyüyen Gümrükçü, şarkıyı çocukluğundan bu yana vadideki değişimleri gözlemleyerek hazırladığını söyledi.

“Nasıl ki dağlar taşlar dinamitlerle patlatılıyorsa benim için de bu müzik olup bitene karşı bir patlamaydı” diyen Gümrükçü, müziğin doğayı koruyamamanın acısı olduğunu lisana getirdi. Gümrükçü, “Hiç plansız ve alakasız saatte, kelamlarının ve müziğinin birebir anda gelişi, çıkışı benim elimde olan bir şey değildi. Ne gördüysem o. Çocukluğumda derenin çakılını boşaltılırken gördüm, ergenliğimde derenin güzelce çöktüğünü ve artık heyelanlara neden olduğunu, delikanlılık vakitlerimde, o derenin çakılını boşaltanların tıpkı derenin heyelanlara karşı betonunu dökerek ıslah ettiğini gördüm. Bu çok manidar; sebep yaratıp çıkar sağlamak” tabirlerini kullandı.

‘GÖZÜM ÇIKAYDI DA DERELERİMİZN BUGÜNKÜ HALİNİ GÖRMEYEYDİM’

Karadeniz Bölgesi’nde çocukluğunu geçirenlerin dereleri çok sevdiğini, yazın fındık toplamanın, top oynamanın akabinde dereye girmenin sevincinin tanım edilemez olduğunu anlatan Gümrükçü, “Çocukluğumda derede kayaları taşıyarak bent oluştururduk. Bir mühlet bekledikten sonra bent ardında biriken su, olağanüstü bir gölete dönüşürdü. Top oynarken harareti tavan yapmış minik vücutlarımızla o serin suya atlamak, günün en büyük ödülüydü. Bir seferinde fındık bahçesinde kuru bir kol göz kapağımı çizmişti. Neyse ki ucuz atlatmıştım. Artık ise iç çekerek, ah o gün gözüm çıkaydı da derelerimizin bugünkü halini görmeyeydim’ diyorum” kelamlarını kullandı.

Gümrükçü, müziğin öyküsünü oluşturan tabiat tahribatını şu sözlerle anlattı: “Biz çocuklar, cennetimizde sevinç içinde cıvıldarken, hırs ve kibrin esiri olmuş ‘büyükler’, çağdaş hayat dedikleri bir canavarı beslemek için deremizi kurban ediyordu. İş makineleriyle derenin bağrından çakıllarını çalıyor, inşaat gereci olarak kullanmak üzere kamyonlara yükleyip uzaklara taşıyorlardı. Her taşkınla sırf dere değil, etrafındaki bereketli fındık bahçeleri de kan ağlıyordu. Sel, tonlarca toprağı önüne katıp götürüyor, kökleri söküyor, yılların emeğini bir çırpıda silip süpürüyordu. Bir vakitler serinliğiyle huzur veren, şefkatiyle sarmalayan, hayat sunan suyu; hırstan gözü dönmüş vampirlerin dişleri ortasında, yok oluyordu. Denize düşen yılana, dereye düşen ise iş makinesine sarılıyordu. ”

Kemal Gümrükçü, çocukluğunda yaşadıkları tabiatın, kar hırsıyla yok edildiğini söyledi.

‘DERELERE ÖRÜLEN DUVARLAR TÜM EKOSİSTEMİN CAN DAMARINI KESTİ’

Gümrükçü kelamlarına şöyle devam etti: “Büyük borçlarla yuva kurabilen gençler, eğitimsiz bırakılan, ‘ayağı çamurlu, tezek kokulu’ diye küçümsenen çiftçiler, sırf ekonomik değil, toplumsal bir yıkım da yaşıyordu. Yer hazırlanmış, yöre halkı müteahhitlere muhtaç bırakılmıştı. Gerisi kolaydı. Üç beş kuruşa fındıklıklar, bilhassa de dere kenarındaki düzlükler fırsatçılara satılıyordu. O denli bir noktaya gelindi ki, tüm bu yıkımın sorumlusu, suyunu taşıran dereymiş üzere iki beton duvar ortasına hapsedilmesine karar verildi. O yüksek ve soğuk duvarlar sırf insan ile dere ortasındaki bağı koparmakla kalmadı, tüm ekosistemin can damarını da kesti.

Yıllarca derenin hem suyundan hem de kumundan faydalanan küçük işletmeler, vakitle dere ıslahı ihalelerini alarak büyük şirketlere dönüştü. Bir vakitler kendi toprağını işleyen halk, artık o işletmelerin ucuz emekçileri haline geldi. Ne acıdır ki, bu müteahhitlerden kimileri, vaktiyle derenin serin sularında büyüyen çocuklardı, yani derenin ‘baluğudur’.”

‘VİCDANINI KAYBETMEMİŞ İNSANLARA SESLENİŞİM’

Karadeniz Kıyı Yolu’nun üretimiyle birlikte Oymalı Vadisi’nin inşaat şirketlerinin yuvasına dönüştüğünü kaydeden Gümrükçü, bölgenin yeni bitki örtüsünün, şantiyeler, HES’ler ve taş ocakları olduğunu lisana getirdi.

Kuş seslerinin yerini motor imgeleri alırken bölge insanı olarak buna ses çıkarmadıklarını kaydeden Gümrükçü, “Ses çıkarmak bir yana, o şantiyeleri Allah’ın bir lütfu sandık. Bu müzik, tüm olup biteni bir sinema sineması izler üzere izleyen, vakitle ruhsuz ve donuk hale gelen insanları kendine getirmek içindir. O beşerler ki, rant için kurgulanan bir oyunda rol kapmak uğruna, çıkarcı, bencil ve düzmece bir hayatı tercih etmiş; cennetini satmıştır. Vicdanını kaybetmemiş, tabiata, dünyaya, yaşama sahip çıkan hoş insanlara seslenişimdir, şikayetimdir de bu şarkı” dedi.

(KÜLTÜR SANAT SERVİSİ)