Halk şüphede

Diyarbakır sıcak, geldiğimiz yerler soğuk değildi tahminen ancak yürekler soğuk, yüzler içler acısıydı. Sonbahar güneşinin tonlarıyla baharın kokusunu içinde taşıyor. Ne yakıyor ne de bezdiriyor, sessizlik hakim, beşerler kentin içinde yavaş yavaş akıp giderken iftar telaşının olduğunu her hallerinden muhakkak oluyor. Şu ezan okusa da, ezandan sonra bir müddetliğine olsa da her tarafta bir tenhalık tıpkı kaybolan yaralarımızın verdiği tenhalık. İftar hazırlıkları, mutfaklardaki koşturmaca, telaş gücüyle, küçüklerin büyükler üzere sabırla ezanı beklemesi görülmeye değer…

Bu kent ki dört yüz yıldır her türlüsüne direniyor. Ne dört yüzü ne bini Allah aşkına! Durmadan her an her dakika medeniyetlerin beşikliğini yapmış, savaşların ve stratejilerin göbeği, insanın insan olarak tahminen kendini bulduğu birinci yer. Savaş/mak hiç eksik olmadı topraklarımızda. Direniş, uğraş sağ olsun kendini daima hissettirdi, yaşattı. Yine, daima kendi içinde daima doğmayı da başardı. Tarihin içinde süzülüp, az biraz kazdığımızda Göbekli Tepe’ye/Girê Miraza kadar gitsek herhalde az vakit vardır ki sükunetle geçmiştir. Tarihimiz savaşların ve onun karşısında korkusuzca konumlanan direnişin destansı atmosferidir soluduğumuz.

Emek devam ediyor, özgürlüğe olan sevda ve tutku her tarafı ateş altına aldığını görmemek, hissetmemek ruhunu yitirmektir, umutsuz olma üzere bir talihimiz bile yok. Newroz da geliyor, o Newroz ki tekrar destansı direnişin imgesi olmuş, karagözlüğümüzün metaforu zulme olan başkaldırıyı her yıl ateşin etrafında dünya aleme buradayız, deyişimizin heyecanı şimdiden duyuluyor, gösteriyor. Direnişe ilham olmuş, yine filizlenmenin, meşenin köklerindeki yaşamaya olan inatçı duruşun Newroz ateşinin cezbedici coşkusuyla geliyor. Yumruğuydu Kawayê Hesinkar’ın zulmün başında patlayan, eee hayliyle vurunca ateş de parlıyor, sembol oluyor, direniş ve tekrar doğmanın işaret fişeği. Baya bir vakit ve çok şey/ler Ongözlü Köprü’nün altından, fedakar, emeğin kaynağı Dicle çok şey getirdi, bıraktı ve gitti. Tıpkı şairin dediği üzere öptü, bıraktı şimdide kanatıyor. Dünyayı birden fazla kere Dicle’nin durmadan akmasıyla yan yana getiririm, birbirlerine yakışıyorlar. Yer gök kabuk değiştiriyor, dönüşüyor, yakınlaşıyor.

Yeni bir kabuk bağlıyor, renkleri fluu olsa da Kürt renkleriyle kabuğun üstünde görünmeye başlıyor. Değişimin bir sancısı var, bizde o değişimler sancı öteside birden fazla kere azaplarla dönüşüyordu. Birkaç aydır bir sinemanın fragmanı üzere ismi konulmamış bir “barış” süreci başladı. Daha sonra Kürt tarafı İmralı heyetiyle bu sürecin ismini kamuoyuna “barış ve demokratik toplum çağrısı” olarak duyurdu, Kürt ve Kürdistan probleminin tahlili ismine tekrardan, bir daha barış için teşebbüste bulunuldu. Barış olsun, huzur olsun, sıhhat olsun… Güneş hepimize kâfi de artar, her kendi bahçesinden artık kendi sesiyle birbirlerine seslenip dursunlar. Bahçelerimizin etrafında kimseyi istemiyor beşerler, bahçelere dikilmiş gözlerin düşmanca bakışı altında yaşamak istemiyor beşerler, bunun için çok uğraş verildi, o düşmanca bakışlarla yeminli gözlerin sahipleriyle çok kez vuruşuldu, düşüldü ve en nihayetinde daima ayakta kalmayı başardı. Bu muvaffakiyet, bu çaba, bu emek direnişiydi zalimin dizi kırıp masaya oturtan. Yaşadığımız, gördüğümüz, duyduğumuz ne varsa temelinde yıllarca evvel başlanmış, masa da çerçevesi, sonları belirlenmiş tahlilin modül kesim ilerleyişini görüyoruz. Tahlilin olmamasını isteyen, bunu sabote edecek, ölümlerden rant devşirenleri düşününce neden modül kesim önümüze koyulduğunu az çok anlaşılıyor.

Halk hem umutlu hem de her an her şeyin alt olacağına, tekrar buzdolabına koyulacağının deneyimiyle temkinli yaklaşıyor. Kendimi Diyarbakır’ın ve Silvan’ın sokakların, caddelerine, kahvelerine, meydanlarına bırakıyorum. İzini sürdüm yeni tahlil sürecinin sokakta, dükkanlarda, caddelerde, meskenlerde, gençlerin ve yaşlıların, bayanlarında karşılığı nedir, diye. Aslında Kürt açısında her şey net, ne istediklerini biliyorlar ve ne olmaması gerektiğini de. Halk hükümetten devletten pek umutlu değilse de yeniden tahlile katkı sunmak için her zamanki üzere hazır ve istekli. Beşerler çabadan, savaşmak korkmuyor, yılmış da değil. Yalnızca biraz huzur çokça özgürlük için sürecin daha fazla kanla yıkanmadan bitmesini arzuluyor. Kürtler net pekala bu sürecin başka tarafları net mi? İşte bu sorunun karşılığı her vakit muğlak. Geçmiş deneyimler, hafıza, anılar bizi buraya götürüyor. Bir tarafta masada tahlil öteki tarafta alanda gösterilen pratikler şüpheciliği derinleştiriyor.

Öyle görünüyor ki yürütülen sürecin ön açıcı mı yoksa daha fazla eski alışkanlıklara mı evrilecek hala da net değil. Bu ülkenin esnafı, iş insanı, öğrencisi, yaşlısı, genci, bayanı ve bu yolda evlatlarını toprağa vermiş anneler bu yürütülen süreç hakkında ne diyor? Özer, birden fazla işletmesi olan genç bir teşebbüsçü ve sürece yaklaşımı iktisat üzerinden pahalandırıyor. “Huzur varsa yediğimiz ekmek tatlı olur, barış varsa iktisat çıldırır, adalet ve eşitlik varsa ortalık güllük gülistanlık olur. Kâfi artık durmalı bu savaş, herkes kendi konutunda huzurla gözlerini kapatsın, bu boğazdan artık bir lokma ekmek rahatlıkla insin” diyor ve “ekliyor çok şey istemiyoruz, halkımızın özgürlüğünü istiyoruz, huzur istiyoruz.” Barış yürek işidir ve bu halkta ne kadar yiğit olduğunu değil bir defa binlerce sefer bunu hem pratikte hem de teoride gösterdi. Barıştan öteki talihi kalmamıştır sitemin.

Mehdi Zana’nın “Çarşiya Silîva/Silvan’ın Çarşısı” da bahsettiği o çarşıya iniyorum. Yarı karanlık bir kıraathaneye giriyorum. Gençlerin ve yaş almışların olduğu bir ortam. Yaşlılar bir köşede günün ve anıların hesabı tutarken, okey masalarında ateşli gençlerin sesleri yükseliyor. Okeye yancı oluyorum, sağımda oturan gence soruyorum, nedir ne değildir, süreç sana ne söz ediyor, diye soruyorum. İsmi Ramazan fakat herkes onu Qulfalı Ramazan olarak tanıyor. Ramazan şöyle diyor: “Varlığın ve yokluğun savaşında büyüdüm, savaşla büyüdük, her gün bir yerde beşerler ölüyor yahut öldürülüyor, biz bunun içinde büyüdük. Mevte alıştırdılar, işkenceyi ödüllendirdiler, işkencecilerini sır üzere korudular, mahkeme salonlarında ismimiz bile söylemeden kapı ağızlarında ağır cezalar yağdırdılar, otuz yaşındayım güya iki otuz bitirmiş üzereyim. Ben kendime inanıyorum, benim adıma ve özgürlüğümün ismine bu süreci yürüten Öcalan’a inanıyorum, barışın olması için elinden geleni yapıyor, lakin karşıdakilerine inancım yok ve onlar hakkında önemli kuşkularım var. Deneyimlerle sabittir yaptıkları, daha gün bu sıkıntıyı dolaba koyduklarını duyuranlarla nasıl olacak? Nasıl tamamına erdirilecek? Bence biz ne istiyoruz ortada pekala onlar ne istiyor, işte orası karanlık ve bilinmez.”

Aşağı üst gençlerin telaffuzları, çözümlemeleri daima kuşku üzerine. Monopol mahallesinin sakinlerinden ak saçlı hacı Samet yedi çocuk babası yirmi yedi torunu var ve şöyle diyor, “Allah bu ateşin üstüne bir su döksün, kim bu kanı durdurursa Allah ondan razı olsun, yeri cennet olsun. Bizim ismimize bu süreci yürütenlere güveniyorum, her şey net ve istenilen aşikardır, özgürlük, eşitlik ve emek. Herkes konutunda huzurla otursun, barışın ziyanı yoktur, kim bu işi bitirirse cennete masraf, kuşkularım var önemli kuşkularım var. Devletten yana çok aşırı kuşkularım var ancak inşallah bu sıkıntı biter. Torunlarım, çocuklarım ölmesin ülkesine halkına yararlı birer insan olsunlar. Gücümüzü hoşlukları yaratmak için kullanalım onun yolu da barıştan geçer” diyor.

Herkesin aklında kocaman bir kuşku var, devlete olan kuşku yüzyılların pratiğinden ve yürütülen siyasetten geliyor. Herkes temkinli herkes her an şeyin altüstü olacağını aklının bir köşesinde canlı tutuyor, haksızda değiller. Barış iyidir…