Cinsiyet eşitsizliği derinleşiyor, koruma mekanizmaları güçlenmiyor: 3 yılda 4 sığınmaevi açıldı

Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği “Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini İzleme Raporu 2023-2024” yayımlandı.

Son iki yıldaki gelişmelerin ele alındığı raporda toplumsal cinsiyet eşitliği alanındaki değişimler ortaya kondu.

DEPREMİN AKABİNDE EŞİTSİZLİK DERİNLEŞTİ

Rapora nazaran, 6 Şubat sarsıntılarında toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini daha da derinleştirdi, kadınların üzerlerindeki bakım yükümlülüklerini yerine getirmeleri mahrumluk ortamında daha da zorlaştı. Müdafaa sistemlerinin yok olması nedeniyle bayanların şiddete maruz kalma olasılıkları arttı. Toplu barınma alanlarının yetersizlikleri güvenlik problemleri yarattı. Gebe, yaşlı ve/veya yalnız yaşayan bayanların sıhhat hizmetlerine erişimi güçleşti. Kız çocuklarının okul devamlılıkları azaldı. Çocuk yaşta evlendirilmeleri riski oluştu. Bölgede aslında düşük olan bayan istihdam oranları ekonomik kayıplara da bağlı olarak ülke geneline nazaran yüzde 10 puan daha düşüş gösterdi. Bayan işsizlik oranı yükseldi.

3 YILDA 4 SIĞINMAEVİ AÇILDI

Şiddeti önlemeye yönelik adımlar aile odaklı siyasetler çerçevesinde ele alındığından, korunma sistemlerinde gereğince ilerleme sağlanamadığına dikkat çekildi. Raporda şu sayılara yer verildi:

2020 yılında ülke genelinde 145 olan bayan sığınmaevi sayısı, 2023 yılında sadece 149’a yükseldi; 81 olan Şiddet Tedbire ve İzleme Merkezi (ŞÖNİM) sayısı ise lakin 84 olabildi. Ayrıyeten, çocukların cinsel istismarı, çocuk cinayetleri ve yeni ortaya çıkan -dijital şiddet, siyasette bayanlara ve öbür marjinal kümelere yönelik nefret söylemi ve şiddet gibi- şiddet cinsleri değerli meseleler olmaya devam ediyor. Bu bahisteki tasalar, şiddetle çabayı amaçlayan hareket planlarının varlığına karşın sürüyor.

EĞİTİMDEKİ CİNSİYETÇİLİK EŞİTSİZLİĞİ BESLEYECEK

Türkiye’nin Global Toplumsal Cinsiyet Uçurumu Raporunda 146 ülke ortasında 127. sırada, eğitimde 90. sırada olduğu hatırlatılan raporda, zarurî eğitim çağındaki yaklaşık 221 bin 739 kız çocuğun eğitim dışında olduğu belirtildi. Raporda eğitimdeki ayrımcılık konusunda şu tespitler yer aldı:

“Kadınların yükseköğretime iştiraki erkeklerden daha yüksek olmasına karşın akademik disiplinlerde cinsiyetçi ayrım besbelli. Bayanlar en az mühendislik (yüzde 21,3) ve bilişim teknolojileri (yüzde 24,5) kısımlarında yer alıyor. Bu durum, bayanların geleceği belirleyeceği düşünülen mesleklerde yer alma mümkünlüğünü azaltıyor.”

KADIN İSTİHDAMI KRİTİK DÜZEYDE: MESKEN İŞLERİ ENGEL

Türkiye’de bayan istihdamına yönelik ihtarların da yer aldığı rapordan tespitler ve datalar şöyle:

“Kadınların işgücüne iştirak oranı yüzde 35,8 ile erkeklerin yarısı kadar. Geniş tarifli işsizlik oranı bayanlar için yüzde 30,6, erkekler için yüzde 18,3.

Ev ve bakım işleri, bayanların işgücüne katılmaları önündeki en büyük mani. Bayanların yüzde 42,9’u mesken ve bakım işleri nedeniyle işgücü dışındayken, bu nedenle işgücü dışında kalan erkek yok.”

DOĞURGANLIK TEŞVİKLERİ HAK KAYIPLARINA NEDEN OLMAMALI

Dünyadaki birçok ülke üzere Türkiye’de de doğurganlık suratının azaldığı belirtilen raporda, 2025 yılının iktidar tarafından ‘Aile Yılı’ ilan edildiği hatırlatıldı ve şu teklifler sıralandı:

“Doğurganlığı artırmaya yönelik siyasetler yalnızca çocuk sayısına odaklanmamalı; bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılması, bayanların bakım yüklerinin hafifletilmesi ve erkeklerin ömrün her alanında bayanlar ile sorumluluk paylaşmaya teşvik edilmesi, bayanların ekonomik bağımsızlığının desteklenmesi üzere çok taraflı yaklaşımları içermeli. Bayanların gebeliği önleyici tıbbi sistemler ve kürtaj öncelikli olmak üzere cinsel sıhhat ve üreme sıhhatine ait hizmetlere erişimine pürüz olmamalı.”

(HABER MERKEZİ)