BAYETAV: İzmir ‘özgür’ ama ‘yoksul’ bir şehir

İZMİR – Bir Ortada Yaşarız Eğitim ve Toplumsal Araştırmalar Vakfı (BAYETAV) tarafından kentin toplumsal nabzını tutmak, dinamiklerini anlamak ve değişen eğilimleri izlemek emeliyle yılda dört sefer hazırlanan Bayetav İzmir Barometresi’nin Şubat 2025 sayısı yayımlandı. Eylül ayında gerçekleştirilen bir evvelki araştırmanın özel teması “eğitim” olurken, Bülent Şık, Cuma Çiçek, Serkan Turgut, Sevda Alankuş ve Sevgi Artuç Kutlu tarafından hazırlanan Şubat 2025 sayısında ise “yoksulluk” temasına odaklanıldı.

27 Ocak – 30 Ocak tarihleri ortasında gerçekleşen telefon dayanaklı anket (CATI) araştırması ile toplam 608 şahsa ulaşılan çalışma kapsamında, odak küme görüşmelerinde ise toplam 18 kişi ile yüz yüze görüşme sağlandı. İştirakçi profilinde cinsiyet, yaş ve eğitim istikrarı gözetildi.

DÖRT ŞAHISTAN SADECE BİRİ BELEDİYENİN HİZMETLERİNDEN MEMNUN

Bir evvelki araştırmada İzmirlilerin yüzde 73,5’i İzmir’de yaşamaktan mutluyken Şubat Barometresi’nde İzmirlilerin yüzde 65’inin İzmir’de yaşamaktan mutlu olduğu görüldü. Mahallî hizmetlerden memnuniyetin de tekrar hayli düşük düzeyde çıkması dikkat çekti. Araştırmaya nazaran her dört İzmirliden sırf biri İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin hizmetlerinden mutlu olduğunu belirtti. Her iki iştirakçiden biri sıhhat hizmetlerini yetersiz bulurken, tekrar her dört iştirakçiden yalnızca biri devlet okullarının niteliğini kâfi buldu. İzmir’in engelliler için kâfi imkân ve hizmete sahip olmadığı konusunda ise görüş birliği yaşandı. Genel olarak bakıldığında ise İzmir’de yaşayanların üçte ikisi yaşamaktan mutlu olduklarını tabir etti.

YÜZDE 78’İ EN AZ BİR TEMEL GEREKSİNİMİNDEN TASARRUF ETMEK ZORUNDA

Katılımcıların yüzde 17,9’u kişi başına 10 bin 500 TL’nin altındaki hanelerde, yüzde 35,1’i kişi başına 10 bin 501- 21 bin TL ortasında gelire sahip hanelerde, yüzde 41,3’ü ise kişi başına 21 bin – 69 bin TL gelir aralığında olan hanelerde yaşadığını lisana getirdi. Buna karşı, iştirakçilere aylık hane geliri beklentileri sorulduğunda net minimum fiyat olan 22 bin TL’nin altında gelir beklentisi olanların oranı yüzde 3’te kaldı. İştirakçilerin yaklaşık dörtte üçünün hane geliri beklentisi ise aylık 33 bin TL ile 110 bin TL ortasında.

Kentte ısınma neredeyse her 10 şahıstan 4’ünün problemiyken, nitelikli beslenmeye ise iştirakçilerin yarısından fazlasının ulaşamadığı ortaya çıktı. Her 10 iştirakçiden 4’ü son 3 ayda mutfak harcamalarından tasarruf etmek zorunda kaldığını söyledi. Her 10 bireyden 3’ü sıhhat harcamalarından, her dört şahıstan biri ise eğitim masraflarından tasarruf ettiğini lisana getirdi. Araştırma sonucunda İzmirlilerin yüzde 78,7’sinin en az bir temel gereksiniminden tasarruf etmek zorunda kaldığı görüldü.

YOKSULLUĞUN SEBEBİ ‘BAŞARISIZ DEVLET POLİTİKALARI’

İzmirlilerin yaklaşık yüzde 60’ı toplumsal yardım almanın utanılacak bir şey olarak görülmediği fikrinde birleşti. Yoksulluk karşısında birinci evvel kamu dayanaklarına başvurmayı düşünenlerin oranı yüzde 35’te kalırken enformel dayanışmaya başvuracaklarını söyleyenlerin oranı yüzde 40’ı aştı. Vakıf ve dernekleri yoksulluğu hafifletmede tesirli dayanak düzenekleri olarak görenlerin oranı ise epey düşük. Ne hükümet ne de belediyeler yoksullukla uğraşta kâfi bulunmadı. Her 10 iştirakçiden 7’si yoksulluğun sebebinin “başarısız devlet politikaları” olduğunu ve “toplumdaki adaletsizliklerden kaynaklandığını” belirtti. Yoksulluğun fakir kişinin başarısızlığından kaynaklandığı kanısına iştirakçilerin yarısından fazlası itiraz etti.

GÜNCEL HİS DURUMU: GERİLİM, DERT VE ÖFKE…

Araştırmaya nazaran; İzmirlilerin ekonomik durumlarıyla bağlantılı olarak en yüksek seviyede hissettiği birinci üç his; gerilim, telaş ve öfke. Ekonomik durumla alakalı olarak güvensizlik, çaresizlik, güçsüzlük üzere daha çok kişinin kendisine yönelik algısına işaret eden negatif hislerden çok; gerilim, korku ve öfke üzere dışavurumların ortaya çıkması dikkat cazip. İzmirliler ekonomik durumlarını göz önünde bulundurduklarında kendilerini inançsız, çaresiz ve güçsüz hissetmekten daha çok gerilimli, telaşlı ve öfkeli hissettiğini söz etti.

Son üç ay içerisinde besine erişememe kaygısını sık sık yaşayanların oranının yüzde 30’u aştığı görüldü. Gerilim, öfke ve güçsüzlük hisleri kiracılarda daha ağır hissedilirken konut sahipleri kendilerini kiracılara kıyasla daha keyifli ve umutlu hissettiklerini tabir etti.

BAHÇELİ’NİN ÖCALAN DAVETİ ‘OLUMSUZ’ KARŞILANDI

Araştırmada İzmirlilerin Türkiye’nin iki sıcak gündemi hakkındaki kanaatlerine de yer verildi. İştirakçilere nazaran Türkiye’de son üç ayda en değerli gündem yüzde 44,5 üzere açık orta bir farkla iktisat. İktisadın akabinde hukuk-adalet ve ocak ayında Kartalkaya’da gerçekleşen otel yangını ülkenin en kıymetli gündemleri olarak tanımlandı.

Diğer yandan, İzmirlilere MHP lideri Devlet Bahçeli’nin Abdullah Öcalan’a silah bırakma daveti yapmasına ait görüşleri de soruldu. İştirakçilerin yarısından fazlası bu çağrıyı “olumsuz” karşıladı. “Olumlu” bulanların oranı ise yüzde 26,4 olarak araştırmaya yansıdı. Bahçeli’nin davetini olumlu bulanların oranı Cumhur İttifakı seçmenleri içerisinde yüzde 57’ye ulaşırken DEM Parti seçmenlerinin yarısından fazlası bu çağrıyı olumsuz kıymetlendirdi. Eğitim seviyesi arttıkça iştirakçilerin Bahçeli’nin silah bırakma davetini negatif yorumlama eğiliminin de arttığı görüldü. Bahçeli’nin davetini en müspet yorumlayanların orta gelir kümeleri, düşük eğitim seviyesine sahip iştirakçiler, kendisini Kürt olarak tanımlayanlar ve Cumhur İttifakı seçmenleri olduğu görüldü.

Katılımcıların yüzde 44,6’sı Suriye’de 7 Aralık 2024 itibariyle yaşanan gelişmelerin Türkiye’ye yansımalarının da “olumsuz” olacağını düşündüğünü söyledi.

SEÇMENİN YAKLAŞIK ÜÇTE BİRİ KARARSIZ

Bu pazar günü bir genel seçim olması durumunda iştirakçilerin oy tercihi sorulduğunda
tüm kimlik kümelerinde seçmenlerin yaklaşık üçte birinin kararsız olduğu görüldü.
Dindar-muhafazakarlarda Cumhur İttifakı’na yönelme eğilimi belirginleşirken kendisini
milliyetçi olarak tanımlayanlarda kararsızlar ile Cumhur İttifakı’na yönelenler arasında
yalnızca 1 puanlık fark oluştu. Toplumsal demokratlar ve solcularda ise CHP en baskın
tercih olarak öne çıktı.

İZMİR, İZMİRLİLERİN GÖZÜNDE FAKİR BİR ŞEHİR

Bayetav İzmir Barometresi’nin yoksulluk temalı Şubat sayısının sonuçlarına nazaran; İzmir, İzmirlilerin gözünde özgür ancak fakir bir kent. İzmir; kültürel ve toplumsal imkanlarının yanı sıra bayanlar ve gençler için sunduğu hayat usulü özgürlüğüyle pek çok açıdan “konforlu”, “güvenli” ve “yaşanabilir” bir kent olarak tanımlandı. Lakin ekonomik imkanların kısıtlılığı ve bilhassa kiralar başta olmak üzere ömür maliyetinin yüksekliği sebebiyle gereğince “müreffeh” bulunmadı. İzmirliler, İzmir’in avantajı olarak tanımlanan toplumsal imkanlara erişimin giderek zorlaşmasından da şikayetçi. Mahallî idarelerin ekonomik olarak erişilebilir kamusal alanlar yaratması bekleniyor.

(HABER MERKEZİ)