Araştırma: Dünya’nın iç çekirdeği, son 20 yıl içinde şekil değiştirmiş olabilir

Bir küme bilim insanı dünyanın iç çekirdeğinin son 20 yıl içinde form değiştirmiş olabileceğini ortaya koydu. Yapılan araştırmanın yöneticisi Profesör John Vidale’a göre, genelde iç çekirdeğin küre halinde olduğu düşünülüyordu, lakin birtakım noktalarda kenarlarının yüksekliği 100 metre yahut daha fazla deforme olmuş olabilir.

BBC Türkçe’nin aktardığına nazaran, Dünya’nın çekirdeği, ürettiği manyetik alan ile yeryüzündeki ömrün Güneş’in radyasyonuyla yanmasını engellediği için Dünya’nın kalbini oluşturuyor. İç çekirdek, sıvı dış çekirdekten ve gezegenin geri kalanından bağımsız olarak dönüyor. Bu hareket olmadan Dünya’nın öleceği ve milyarlarca yıl evvel manyetik alanını kaybeden çorak Mars’a dönüşeceği biliniyor. Form değişikliğinin katı iç çekirdeğin çok sıcak sıvı metal dış çekirdekle temas ettiği yerde gerçekleşiyor olabileceği düşünülüyor.

ARAŞTIRMA TAKIMI, YENİ KANITLAR BULDU

Söz konusu araştırma, bilim dergisi ‘Nature Geoscience’da yayımlandı. Bilim insanları aslında dünyanın iç çekirdeğinin neden Dünya’nın dönüş suratının altına yavaşlayıp, 2010’da tekrar hızlandığını araştırıyordu. Dünya’nın çekirdeğinin nasıl işlediğini anlamak, onu koruyan manyetik alanı ve bunun zayıflayıp durma ihtimalini anlamak için çok kıymetli.

Çekirdeği Dünya’nın yüzeyinden yaklaşık 4,000 mil (yaklaşık 6500 kilometre) uzakta ve bilim insanları tüm gayretlerine karşın şimdi çekirdeğe ulaşamadı. Kimi araştırmacılar bu sırları çözmek için sarsıntıların oluşturduğu, gezegene yayılan şok dalgalarını ölçüyor. Dalgaların hareketleri nasıl bir malzemenin içinde ilerlediklerini gösteriyor, ki buna iç çekirdek de dahil, ve ayaklarımızın altında ne olduğunu anlamamıza yardımcı oluyor.

Yeni tahlil de 1991 ve 2023 yılları ortasında tıpkı pozisyonda gerçekleşen zelzelelerin sismik dalga nizamlarını inceliyor. Bu, iç çekirdeğin vakit içinde nasıl değiştiğini anlamaya yardımcı oluyor. Güney Kaliforniya Üniversitesi’nde yer bilimci olarak çalışan Prof. Vidale 2010 civarında iç çekirdeğin yavaşladığı teorisini destekleyecek yeni kanıtlar buldu.

‘DAHA FAZLA İNCELENMESİ GEREKEN FARKLI BİR OLGU’

Öte yandan, Vidale’ın grubu Dünya’nın iç çekirdeğinin hal değiştirdiğine dair deliller da buldu. Görünen o ki değişiklik iç ve dış çekirdeğin hududunda, iç çekirdeğin erime noktasına yakın olduğu yerlerde gerçekleşiyor. Dış çekirdekteki sıvı akışı ile sistemsiz bir yerçekimi alanından oluşacak çekim kuvveti deformasyona sebep olabilir. Avustralya Ulusal Üniversitesi’nden Profesör Hrvoje Tkalcic, araştırmaya katılmamış, lakin araştırmanın ‘daha fazla incelenmesi gereken farklı bir olgu’ öne sürdüğünü söyledi.

Tkalcic araştırma sayesinde bilim insanlarının ‘modern bilimde en az bilinen ölçümlerden biri olan, iç çekirdeğin viskozitesi (akışkanın akmaya karsı gösterdiği direnç) üzere birtakım kıymetli maddi özellikleriyle ilgili bilgiye dayanan daha yeterli iddialar yürütebileceğini’ belirtti.

Sıvı dış çekirdek vakit içinde katı iç çekirdeğin içine hakikat donuyor, fakat büsbütün katılaşması milyarlarca yıl sürecek. Bu durumun Dünya’daki ömrün sonu manasına geleceği neredeyse kesin, lakin bu gerçekleşene kadar gezegenin Güneş tarafından yutulmuş olması beklenen. Prof. Vidale’nin araştırması, dünyanın birçok yerindeki uzmanların çekirdekte ne yaşandığına dair yürüttüğü keşiflerin ve tartışmaların modülü.

‘DOĞRU YORUMLADIĞIMIZDAN YÜZDE 100 EMİN DEĞİLİZ’

“Genelde bilimde bir şeyi anlayana kadar ona bakarız” diyen Vidale, “Büyük olasılıkla bu bulgu günlük ömürlerimizi zerre kadar etkilemeyecek lakin Dünya’nın ortasında ne olduğunu anlamayı çok istiyoruz” diye konuştu. Bu değişimlerin Dünya’nın manyetik alanındaki değişimlerle temaslı olması da muhtemel. Prof. Vidale, “Geçen on yıllarda farklı vakitlerde manyetik alanda değişimler oldu, biz de bunların iç çekirdeğin hududunda gördüklerimizle ilişkili olup olmadığını bilmek istiyoruz” dedi. Bilim insanı bulguların abartılarak çekirdeğin yakın vakitte dönmeyi bırakacağı üzere fikirlere dönüşmesini istemiyor.

Vidale, hâlâ birçok belirsizlik olduğunu da ekledi. “Bu değişimleri yanlışsız yorumladığımızdan yüzde yüz emin değiliz” diyen Prof. Vidale, bilimsel bilginin hudutlarının daima değiştiğini, birçok bilim insanı üzere kendisinin de geçmişte yanıldığını hatırlattı.

(ALINTI)