Almanya’da dönerli, kutuplu, heyecanlı seçim kampanyaları

ALMANYA – Türkiye’nin bilakis Almanya’da seçim kampanyaları hayli sessiz, tansiyonsuz, siyasi nezaket kuralları içinde yürütülür. Türkiye’de olduğu üzere büyük mitingler, caddelerde, sokaklarda parti bayrakları, hoparlörlü seçim propagandaları göremezsiniz. Seçim sonuçları da büyük sürprizler ortaya çıkarmaz, hükümetin hangi partiler tarafından kurulacağı da aşağı üst muhakkaktır. Son 16 yıllık Angela Merkel devrine baktığımızda, kimin başbakan olacağı da yüzde 100’e yakın bir olasılıkla aşikardı. Ülkenin birinci ve tek bayan başbakanı olan Hıristiyan Demokrat Birlik Partili (CDU) Merkel, siyaseti bıraktığı 2021 yılına kadar kesintisiz 16 yıl Almanya’nın başbakanlığını yaptı, siyaseti bırakmamış olsaydı daha da yapardı.

SİYASET GERİLDİ, KOALİSYON DAĞILDI, ERKEN SEÇİM KARARI ALINDI

Siyasetin gerilmesi, kutuplaşması, partilerin renklerinden ötürü ‘Trafik Lambası’ olarak adlandırılan, Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti’den (FDP) oluşan koalisyon hükümetinin geçen yılın kasım ayında dağılmasından sonra başladı. 2021 yılının eylül ayında yapılan Federal Meclis seçiminde Sosyal Demokrat Parti (SPD) birinci parti olmuş, Olaf Scholz başbakanlığında koalisyon hükümeti kurulmuştu. Çok farklı toplumsal ve iktisat siyasetleri sebebiyle koalisyonun yasama periyodunu tamamlayamayacağı söylendi; hakikaten Kasım 2024’te koalisyon dağıldı. SPD’li Federal Başbakan Scholz, koalisyonun dağılmasına sebep olan FDP’nin Genel Lideri ve Federal Maliye Bakanı Christian Lindner’i görevden aldı, Lindner’e ağır suçlamalar yöneltti. Federal Hükümet, 16 Aralık 2024’de güvensizlik oylamasıyla resmi olarak sona erdi, Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier de 23 Şubat’ta erken seçim kararı aldı.

FAŞİST PARTİ AfD’DEN OY KAPMA YARIŞI BAŞLADI

CDU içinde Merkel’e karşı liderlik yarışını kaybeden ve uzun yıllar farklı şirketlerde çalışmış olan Friedrich Merz, Merkel’in siyasetten ayrılması üzerine partisine geri döndü ve yeni başkanı oldu. Başbakanlık hayalini gerçekleşmeye çok yakın olduğunu gören Merz için siyasette kutuplaştırmayı başlatan kişi demek pek yanlış olmaz. Bunun için ilk girişimi faşist parti Almanya için Alternatif’e (AfD) giden seçmenleri kazanmak oldu. Bu maksatla birinci olarak mülteci ve göç konusuna el attı, amacına Ukraynalıları aldı, onların diş yaptırdığını, bu yüzden Almanların dişçilerden randevu alamadığını ileri sürdü. Akabinde Ukraynalılara, işsizlere ödenen ve Bürgergeld olarak isimlendirilen toplumsal yardım verilmemesini, öbür mültecilere ödenen ve toplumsal yardımdan daha az olan yardımın verilmesini istedi.

Bu çıkışlarından sonra mülteci ve göç konusunu daima gündemde tuttu, daima tırmandırdı. En son olarak Federal Meclis’e AfD’nin dayanağını hesap ederek göç sınırlaması konusunda önerge sundu. Hükümete davet niteliğindeki önerge az farkla kabul edilirken, yasa teklifi tekrar az farkla reddedildi. AfD tam destek verirken, kendi partisi ve FDP’den de beklediği tüm takviyesi bulamadı. Ebedi rakibi Angela Merkel, toplumsal medya üzerinden bir açıklama yaparak, Merz’in AfD ile işbirliği yapmasını sert biçimde eleştirdi. Hamburg’da kitabının tanıtımında bu eleştirisini yeniledi, “Başbakan olarak Merz mi, (Yeşiller’in başbakan adayı) Habeck mi?” sorusuna bir müddet durakladıktan sonra “Merz” karşılığını verdi. Bu durum, Merkel’in Merz’e gönülsüz dayanak verdiği olarak yorumlandı. Merz’in AfD’den oy kapma teşebbüsü şimdiye kadar bir sonuç vermedi, bilakis uzmanlar bütün bunların AfD’nin işine yaradığını, insanların birçok vakit taklitleri değil, asılları seçtiklerini hatırlattı. CDU’nun oyu aylardır yüzde 30 dolayındayken, AfD de yüzde 20’lerde sabit duruyor.

SAHRA WAGENKNECHT DE AfD’DEN OY KAPMAYA UĞRAŞIYOR

Sol Parti’den (Die Linke) ayrılıp kendi adıyla Sahra Wagenknecht Birliği (BSW) partisini kuran Sahra Wagenknecht de AfD’den oy kapmaya uğraşan önderlerden. Ülkenin renkli siyasi yüzlerinden olan Wagenknecht de göçün sonlandırılmasını, Ukrayna’ya askeri yardımın kesilmesini ve Rusya’ya ekonomik ambargolara son verilmesini istiyor. Geçen yılın ocak ayında kurulan parti büyük bir çıkış yakalamış, geçen eylül ayında üç doğu eyaletinde yapılan seçimlerde eyalet parlamentosuna girmeyi başarmıştı. Almanya çapında da anketlerde yüzde 5 oy sonunun üstünde görünüyordu. Merz’in göçü sınırlama önergesine AfD ile birlikte takviye vermesi üzerine ağır tenkitlere uğradı, oyu da anketlerde yüzde 4 dolayında görünüyor. Buna karşılık uzun bir müddettir anketlerde oyu yüzde 3-4 aralığında bulunan Sol Parti, son anketlerde yüzde 6’a ulaşmış durumda.

SEÇİM KAMPANYALARINA DÖNER DE GİRDİ

Seçim kampanyalarının bu gergin ve kutuplu yanına rağmen biraz renkli bir yanı da var; o da döner, fiyat bakımından pek renkli olmasa da… Almanların ‘milli yemeği’ olma yolunda süratle ilerleyen ekmek ortası döner, Almanya’da fiyat artışının simgesi oldu. Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasından evvel fiyatı 3 ile 4 euro ortasındayken, şimdilerde 6 ile 7 euro ortasında bulunuyor. Bilhassa toplumsal medyada gençler dönerin kıymetli olmasından şikayet ediyor, siyasetçilerden döneri ucuzlatmasını istiyor. Bir küme göçmen kökenli genç, sokakta gördükleri Başbakan Scholz’a, “Bay Scholz, döneri ucuzlatın” diye seslenmişti.

Dönerin fiyatı seçim kampanyalarında Scholz ile Merz ortasında da polemik konusu oldu. Merz toplumsal medyada hesabında, “Döneri yine ucuzlatacağız. Gastronomide katma bedel vergisini yüzde 19’dan yüzde 7’ye düşüreceğiz, böylelikle döner ucuzlayacak” yazdı. SPD, toplumsal medya hesabında bunun gerçekleştirilemeyecek ‘boş vaat’ olduğunu ileri sürdü. Şu anda gastromide dışarıda yenen besinler için katma paha vergisinin yüzde 7 olduğunu hatırlattı, bunun döner için de geçerli olduğunu yazdı. SPD’nin taban saat fiyatını 12,82 eurodan 15 euroya yükselteceğini, böylelikle az gelirlilerin alım gücünü artıracağını söz etti.

Öte yandan, Kuzey Ren Vestfayla Eyaleti (NRW) kamu yayın kuruluşu WDR, başkanlarla dönerli seçim haberi dizisi yürütüyor. ‘Auf einen Döner mit..’ (Dönerli söyleşi) isimli dizide şimdiye kadar Sol Parti, BSW, FDP ve Yeşiller’in önderleriyle söyleşi yapıldı. WDR, en son olarak Scholz ile Almanya’nın en fakir kenti Gelsenkirchen’de bir seyyar dönercide söyleşi yaptı. Scholz, besinde katma kıymet vergisini yüzde 7’den 5’e düşüreceklerini, çok kazanandan çok vergi alacaklarını söyledi. Sistemsiz göçün sonlandırılması konusunda çok şey yaptıklarını anlatan Scholz, burada yerleşik ve ülkenin gelişimine büyük katkı bulunan göçmenler hakkında makus konuşulmasını istemediğini vurguladı.

SEÇİM OTOMATI PARTİ TERCİHİNDE SEÇMENLERE DAYANAK OLACAK

Bu belgisiz seçim ve neredeyse tek bahsin mülteciler ve göç olduğu bir ortamda seçmenlerin parti tercihi de oldukça güç görünüyor. Almanya, iki büyük SPD ve CDU, iki de küçük Yeşiller ve FDP partili periyodu çoktan geride bırakmış bir ülke. Bu türlü bir periyotta seçmenlere ‘Wahl-O-Mat.de’ isimli internet sitesinin dayanak olması bekleniyor. Federal Siyasi Eğitim Merkezi tarafından hazırlanmış olan internet sitesi 2002 yılında açıldı, şimdiye kadar 130 milyon kişi tarafından kullanıldı. Erken seçim hasebiyle süratli bir biçimde 6 Şubat’ta açılan siteyi birkaç gün içinde 6 milyon kişi kullandı.

Burada toplumsal, iktisat, güç, dış siyaset ve öbür kıymetli siyasi ve toplumsal bahislerde 38 tez bulunuyor. Bu tezlere, ‘onaylıyorum, onaylamıyorum ve tarafsızım’ olmak üzere üç seçenekten biriyle karşılık veriyorsunuz. Örnek olarak, “Yenilenebilir güce devlet takviyesi sürsün. Almanya Ukrayna’ya dayanağa devam etsin. Taban saat fiyatı 15 euroya yükseltilsin” üzere temel tezler yer alıyor. Bu tezlere verdiğiniz karşılıklar bedellendiriliyor ve size en uygun parti öneriliyor. İnternet sitesini hazırlayanlar, işin içinde yapay zeka bulunmadığını bilhassa vurguladılar. Bu durumda seçmenlere sözün gerçek manasıyla “Kolay gelsin” demek yerinde olur, işleri hiç kolay değil.