Doğu Akdeniz’de Türkiyesiz yeni plan: Kıbrıs gazı, Mısır üzerinden Avrupa’ya ulaşacak

LEFKOŞA – İtalyan güç devi ENI, Mısır ve Kıbrıs Cumhuriyeti ile gerçekleştirdiği değerli bir mutabakat ile Doğu Akdeniz güç piyasasında yeni bir devrin kapılarını aralıyor. Yeni muahede, Kıbrıs’ın 6’ncı parselinde keşfedilen doğalgazın Mısır’ın mevcut altyapısı kullanılarak geliştirilmesini ve akabinde Avrupa pazarlarına ihraç edilmesini öngörüyor.

Dünya güç piyasasının dikkatlerini üzerine çeken yeni adım, Doğu Akdeniz’i bölgesel bir güç merkezi haline getirme gayesiyle uyumlu olarak atılan somut ve stratejik bir atak olarak bedellendiriliyor. Kelam konusu işbirliği, yalnızca ekonomik manada değil, birebir vakitte bölgedeki siyasi ve stratejik istikrarlar açısından da büyük ehemmiyet taşıyor.

‘KRONOS’ GAZ ALANI: MISIR ALTYAPISI İLE AVRUPA PAZARLARINA ERİŞİM

ENI’nin yaptığı resmi açıklamaya nazaran, bu stratejik mutabakat, Kıbrıs’ı bir gaz üreticisi ve ihracatçısı olarak konumlandırmanın yanı sıra, Mısır’ın halihazırda var olan hidrokarbon altyapısından en üst seviyede faydalanılmasını sağlayacak kapsamlı bir çerçeve sunuyor.

2022 yılında keşfedilen ve 2024 yılı içerisinde ayrıntılı bir halde kıymetlendirilerek potansiyeli ortaya çıkarılan ‘Kronos’ gaz alanının, 3 trilyon metreküpten fazla devasa bir gaz rezervine sahip olduğu kestirim ediliyor. Yeni muahede, doğalgazın Mısır’daki mevcut ve gelişmiş Zohr tesislerinde işlenerek, akabinde Damietta LNG (Sıvılaştırılmış Doğalgaz) tesisinde sıvılaştırılarak Avrupa pazarlarına ihraç edilmesinin önünü açıyor. Bu sayede, Kıbrıs gazı Avrupa’ya daha süratli ve verimli bir halde ulaşabilecek. Ayrıyeten, 6’ncı parsel içerisinde, 2022’de keşfedilen Zeus gaz alanı da dahil olmak üzere daha birçok potansiyel kaynak bulunuyor. Bu kaynakların da ilerleyen periyotlarda geliştirilmesi planlanıyor.

CUMHURBAŞKANLARI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI HUZURUNDA İMZA

Pazartesi günü Mısır’ın başşehri Kahire’de gerçekleştirilen imza merasimi, muahedenin ne kadar stratejik bir değere sahip olduğunu bir defa daha gözler önüne seriyor.

Mısır Petrol ve Maden Kaynakları Bakanı Kerim Bedevi, Kıbrıs Güç, Ticaret ve Sanayi Bakanı Yorgos Papanastasiu ve ENI CEO’su Claudio Descalzi’nin imza attığı merasime, Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah El Sisi, Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulides ve İtalya Başbakan Yardımcısı Matteo Salvini de katılarak mutabakata verdikleri takviyesi açıkça tabir ediyor. Mısır’ın önde gelen güç aktifliği olan EGYPES’in açılışında gerçekleştirilen imza merasimi güç dünyasının dikkatini üzerine çekmiş durumda.

BAKAN PAPANASTASİU: BÖLGESEL ENERJİ MERKEZİ OLMA AMACINA ULAŞTIK

Kıbrıs Enerji Bakanı Yorgos Papanastasiu yeni gelişmeyle ilgili Kıbrıs medyasına yaptığı açıklamada, Kıbrıs doğalgazının Mısır altyapısı üzerinden süratli bir halde geliştirilmesinin, Kıbrıs’ın bölgedeki güç dalında üstlenmeyi hedeflediği stratejik rolü perçinleyecek somut bir adım olduğunu ve bu gelişmenin hem ülke iktisadına hem de Kıbrıs halkına değerli yararlar sağlayacağını vurguladı. Papanastasiu, bu mutabakatın Kıbrıs’ı bölgesel bir güç merkezi yapma gayesine ulaşmada kritik bir kıymete sahip olduğunu belirtti.

AFRODİT ALANI GELİŞTİRME PLANINA ONAY

Bu ortada ABD güç devi Chevron ve Kıbrıs Güç, Ticaret ve Sanayi Bakanlığı’ndan yapılan ortak açıklamada, Kıbrıs’a ilişkin Afrodit Alanı Geliştirme ve Üretim Planı’nda (GÜP) yapılan değişikliklerin onaylandığı kamuoyuna duyuruldu.

Yeni gelişmeyle ilgili olarak Bakan Papanastasiu, Afrodit sahasının Mısır’daki tesisler aracılığıyla geliştirilmesinin Kıbrıs’ın güç kesimindeki rolünü değerli ölçüde güçlendireceğini ve ülkeye kıymetli yararlar getireceğine olan inancını yineledi.

CHEVRON’DA KIBRIS İLE İŞBİRLİĞİ VURGUSU

Kıbrıs Haber Ajansı’nın (KHA) 14 Şubat Cuma akşamı geçtiği ilgili habere nazaran, Chevron Memleketler arası Arama ve Üretim Lider Yardımcısı Frank Cassulo, Kıbrıs hükümetiyle kurdukları yapan ve verimli bağları memnuniyetle karşıladıklarını ve Afrodit alanının hem Kıbrıs’ın hem de tüm Doğu Akdeniz bölgesinin faydasına olacak biçimde geliştirilmesinin kritik bir ehemmiyete sahip olduğuna inandıklarını lisana getirdi.

Cassulo, bu yaklaşımın tıpkı vakitte uygun fiyatlı, emniyetli ve giderek daha pak güç sağlama stratejileriyle de büsbütün uyumlu olduğunu kelamlarına ekledi.

GÜP KAMSAMINDA YÜZER ÜRETİM ÜNİTESİ VE BORU ÇİZGİSİ İNŞA EDİLECEK

Onaylanan Geliştirme ve Üretim Planı kapsamında, Kıbrıs MEB’inde (Münhasır Ekonomik Bölgesi) bir Yüzer Üretim Ünitesi (FPU) kurulması ve doğalgazı Mısır’a taşıyacak bir boru çizgisi inşa edilmesi planlanıyor. GÜP’te yapılan bu değerli değişiklikler, Afrodit projesi için Ön Uç Mühendislik ve Tasarım (FEED) çalışmalarının hızlandırılmasını ve son yatırım kararının kısa müddet içerisinde alınmasını hedefliyor.

KIBRIS CUMHURBAŞKANI’NDAN ‘MISIR İLE STRATEJİK ORTAKLIK’ VURGUSU

Doğu Akdeniz gazıyla ilgili olarak bu baş döndürücü gelişmeler yaşanırken Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Hristodoulidis, Mısır Haber Ajansı MENA’ya yaptığı açıklamada, Kıbrıs ve Mısır ortasındaki ilgilerin stratejik kıymete sahip olduğunu vurguladı. İki ülke ortasındaki güç işbirliğinin, Mısır elektrik şebekesinin Kıbrıs ve Yunanistan üzerinden Avrupa’ya bağlanması projesiyle daha da perçinleneceğini ve Mısır’ı bölgesel ve global manada kıymetli bir güç merkezi haline getireceğini kaydeden Kıbrıslı Rum başkan ayrıyeten, Mısır’ın Gazze’deki ateşkes gayretlerine Kıbrıs’ın güçlü bir biçimde dayanak verdiğini ve bölgedeki istikrarın sağlanması için Mısır ile daima uyum halinde olduklarını belirtti.

TÜRKİYE’NİN ŞERHİ GÜNDEMDEKİ YERİNİ KORUYOR

Doğu Akdeniz’deki doğalgaz kaynakları konusundaki hak savlarını uzun müddettir dillendiren Türkiye, bölgedeki güç projelerinden dışlanmasına karşı çıkıyor. Kıbrıs Cumhuriyeti’nin tek başına münhasır ekonomik bölge (MEB) ilan etme yetkisine sahip olmadığını savunan Ankara, Kıbrıslı Türklerin de kaynaklar üzerinde eşit hak sahibi olduğunu vurguluyor. Geçmişte, Kıbrıs adası etrafında sismik araştırmalar yaparak ve sondaj gemileri göndererek bölgedeki varlığını hissettiren Ankara, Doğu Akdeniz’in güç rezervleri için memleketler arası bir toplantının düzenlenmesi fikri üzerinde duruyor.

Yeni Kıbrıs-Mısır mutabakatı, Türkiye tarafından Doğu Akdeniz’deki güç denkleminde bir kere daha ‘bypass’ edildiği halinde yorumlanabilir. Ankara, bu çeşit mutabakatların Kıbrıslı Türklerin haklarını göz gerisi ettiği ve bölgesel istikrarı tehdit ettiği tarafındaki ısrarını sürdürüyor. Türkiye’nin, Doğu Akdeniz’deki güç kaynakları üzerindeki hak argümanları ve bu mevzudaki etkin siyaseti, bölgedeki güç projelerinin geleceği açısından değerli bir faktör olmaya devam ediyor.

Diğer yandan Kuzey Kıbrıs da geçmiş periyotta kamuoyuyla paylaştığı ilgili resmi açıklamalarda güç konusunda Ankara-Lefkoşa ikilisinin ‘bypass’ edilmesine müsaade verilmeyeceği iletisini vermişti.