Grönland, sandık başına gidiyor: ‘Bu bizim bağımsızlık seçimimiz’

ABD Başkanı Donald Trump’ın ‘kontrolünü ele geçirmeye’ yönelik açıklamalarını sürdüğü Grönland’da seçmenler, parlamentonun yapısını belirlemek üzere bugün sandık başına gidiyor. Genel seçim için Grönland’ın başşehri Nuuk’ta ülkenin tek oy verme merkezi kuruldu. Dünyanın en büyük adasında bugün yapılacak seçimde, 31 sandalyeli parlamento Inatsisartut’un yapısı belirlenecek. Oy verme süreci mahallî saatle 09.00’da (Türkiye saatiyle 14.00’te) başlayacak ve yeniden mahallî saatle 20.00’de sona erecek.

Grönland İçişleri Bakanlığına nazaran, 57 bin nüfuslu adada yaklaşık 40 bin 500 kişi oy kullanma hakkına sahip. Seçimin, mevcut Başbakan Mute Bourup Egede’nin liderliğindeki Inuit Ataqatigiit (Halk Topluluğu) Partisi ile bağımsızlık yanlısı Erik Jensen liderliğindeki Siumut Partisi ortasında geçmesi bekleniyor. Son anketler, Inuit Ataqatigiit’in yüzde 31 ile önde olduğunu, Siumut’un ise yüzde 21,9 ile ikinci sırada yer aldığını gösteriyor.

ÇOĞUNLUK BAĞIMSIZLIĞI DESTEKLİYOR LAKİN…

Reuters haber ajansının değerlendirmesine nazaran, bazı Grönlandlılar bu seçimi kendilerini Danimarka idaresinden kurtarmak için ‘tarihi bir şans’ olarak görüyor. 1953 yılından bu yana Danimarka toprağı olan Grönland’ın yüzölçümü Teksas’ın yaklaşık 3 katı büyüklüğünde, fakat 57 bin nüfusu bulunuyor. Ada, 1979 yılında parlamento birinci kurulduğunda kısmen özerklik elde etse de Kopenhag, dışişleri, savunma ve para siyasetlerini denetim ediyor; Danimarka, iktisada yılda 1 milyar doların altında katkı sağlıyor.

Grönland’daki mahallî hükümet, 2009 yılında referandumla tam bağımsızlık ilan etme hakkı da dahil olmak üzere daha büyük bir özerkliğe ulaşmış olsa da büyük ölçüde Danimarka’nın ekonomik dayanağı olmadan hayat standartlarının düşeceği telaşı sebebiyle ada şimdi bağımsızlık kazanmış değil. Grönland birebir vakitte yüksek teknoloji kesiminde kullanılan ender toprak mineralleri de dahil olmak üzere doğal kaynaklara da sahip.

Ocak ayında Grönland’da yapılan bir anket, adada yaşayanların birçoklarının bağımsızlıktan yana olduğunu, lakin insanların bunun zamanlaması ve hayat standartları üzerindeki mümkün tesirleri konusunda ayrıştığını ortaya koymuştu. Benzeri biçimde, Grönland’daki büyük altı siyasi partinin hepsi bağımsızlığı destekliyor olsa da bunun nasıl ve ne vakit olacağı konusunda partilerin ortasında görüş ayrılıkları bulunuyor.

BAĞIMSIZLIK YANLISI MUHALEFET İVME KAZANDI

Adanın önde gelen muhalefet partisi, bağımsızlık yanlısı Naleraq, seçim öncesi ivme kazanmış durumda. Reuters’a nazaran, ABD’nin son periyottaki ‘ilgisi’ ve Danimarka’nın Grönland’ın mineral zenginliğinden faydalandığı suçlaması bunda tesirli oldu. Naleraq adaylarından Qunanuk Olsen, “Bu bizim bağımsızlık seçimimiz” dedi.

Partiye nazaran, ABD’nin ilgisi Grönland’ın Danimarka ile olan ayrılma görüşmelerinde konumunu güçlendirecek; parti, dört yıl sonra yapılacak bir sonraki genel seçim öncesi Kopenhag ile mutabakata varmayı amaçlıyor. Öte yandan, başşehir Nuuk’ta 10’dan fazla Grönlandlıyla konuşan Reuters, bu şahısların bağımsızlığı tercih ettiğini söylediğini lakin süratli bir geçişin iktisada ziyan vereceği ve sıhhat hizmetleri ve fiyatsız eğitim üzere hizmetlerin ortadan kalkabileceği tarafında tasalarını söz ettiğini aktardı.

TRUMP NE DEMİŞTİ?

Trump, ABD idaresine yine gelmesinden bu yana Grönland’ı alma isteğini sık sık ifade ediyor. ABD lideri, 23 Aralık 2024’te Truth Social’dan yaptığı paylaşımda, Grönland’ın ülkesinin denetiminde bulunması gerektiğine ait telaffuzunu yineleyerek adanın mülkiyeti ve denetimine sahip olmanın ‘mutlak zorunluluk’ olduğunu savunmuştu.

Grönland Başbakanı Mute Bourup Egede ise “Grönland, Grönland halkına aittir. Biz satılık değiliz ve asla satılık olmayacağız. Uzun müddettir devam eden özgürlük uğraşımızı kaybetmeyeceğiz” açıklamasında bulunmuştu. Danimarka Krallığı çatısı altında bulunan Grönland, ülkeye 2 bin 900 kilometre uzaklıkta yer alıyor.

(DIŞ HABERLER SERVİSİ)