6 Şubat 2023…
Sabahın birinci saatlerinde, Türkiye tarihinin en büyük felaketlerinden biriyle sarsıldık.
13 ili direkt etkileyen, 50 binden fazla insanın hayatını kaybettiği, milyonlarca insanın evsiz kaldığı bir yıkım…
O gün yalnızca binalar değil, bir sistem çöktü.
Betonun, rantın, denetimsizliğin üzerine kurulu bu sistem, en zayıf anında gerçeği yüzümüze çarptı: İktidar, insanı değil, sermayeyi koruyordu.
İki yıl geçti.
Ama sahiden geçti mi?
2 yıl sonra iktidar nerede?
O gün, “geliyoruz” diyenler, yardım çığlıkları molozların altından yükselirken, “kader” diyenler; sorumluluğu üstlenmek yerine “metafizik sığınaklara” kaçanlar, denetimsizliğin ismini “fıtrat” koyanlar hiçbir şey olmamış üzere yollarına devam etti.
Ve yıkım hala taze.
Kalıcı konutlar vaat edildi; lakin teslim edilenler, muhtaçlığı karşılayamıyor.
Konteynerlerde yaşamaya mahkûm edilen on binler, borçlandırılan mağdurlar, sıhhat hizmetine erişemeyen hastalar, eğitimi yarım kalan çocuklar…
Hayatın her alanında derinleşen sıkıntılar karşısında iktidar dilsiz…
Bugün, iki yıl sonra, tıpkı sorular karşılık bekliyor.
O gece enkaz altında saatlerce yardım bekleyenler, “Sesimi duyan var mı?” diye haykıranlar… hâlâ konteynerlerde, çadırlarda, yıkıntılar ortasında hayat uğraşı veren beşerler seslerini duyurabiliyor mu?
İktidar, sarsıntının çabucak akabinde süratli bir toparlanma vaadiyle ortaya çıktı.
“Bir yıl içinde herkes kalıcı konutlarına kavuşacak” dendi.
Ancak bugün geldiğimiz noktada, o kelam tutulmadı.
Hâlâ çözülemeyen sıhhat problemleri, konteynerlerde hizmet veren sıhhat altyapısı, eğitime erişemeyen çocuklar, kullanılmayan derslikler…
21 metrekarelik konteynerlerde yaşama sıkıştırılan binlerce insanın içinde kaybolduğu bir felaketin ikinci yılındayız.
SORUMLULUKTAN KAÇIŞ
Depremin akabinde sistemin açıkları, bir kere daha gözler önüne serildi.
Neoliberal iktisat siyasetlerinin tabiatında yer alan sermaye birikimi, kamu kaynaklarını sermaye lehine tahsis etme anlayışı, bu felaketin bilançosunu daha da ağırlaştırıyor.
David Harvey’in neoliberalizm tarifi tam da burada devreye giriyor: Devlet, halkın temel muhtaçlıklarını karşılamak yerine, özel sermaye için kâr alanları açan bir araç haline getiriliyor.
AKP’nin inşaat odaklı iktisat modeli, zelzelenin akabinde Hatay başta, başka kentlerde de bir sefer daha yüzünü gösterdi.
Kentin tekrar inşasında halkın kelam hakkı yok.
TOKİ projeleri, çabuk kamulaştırmalar, köylülerin topraklarının gasp edilmesi… kamu faydası ismi altında yürütülen bu süreç, aslında bir rant ve mülksüzleştirme organizasyonu…
Bugün birçok yer hâlâ enkaz altında.
Binaların yerine yükselen dev şantiyeler, sermayeye yeni birikim alanları açmak için kurgulanmış.
Ancak halk için değişen bir şey yok.
Su yok, elektrik yok, altyapı yok, sıhhat yok, eğitim yok…
Peki ne var? Rant var, sömürü var, yıkım var…
DENETİMSİZLİK, MUKADDERAT VE SORUMLULUĞUN ÖRTBAS EDİLMESİ
Depremin çabucak akabinde iktidarın açıklamaları da hafızalarımızda taze: “Bu, yazgıdır…”
Sorumluluk almaktan kaçınan bir idare, denetimsizliği, liyakatsizliği ve rant sistemini “kader” telaffuzuyla yasallaştırmaya çalıştılar.
Oysa bu bir baht değil, bir tercih.
Yapı kontrol düzeneklerinin işlemediği, çürük binalara göz yumulduğu, mühendislik yerine kâr hırsının belirleyici olduğu bir sistemde yaşanan her felaket, bir siyasetin sonucu…
Devletin kamusal çıkarları bir kenara bırakıp özel sermayeyi öncelediği neoliberal zorbalık, Türkiye’de en çıplak haliyle zelzele sonrasında kendini gösterdi.
Denetimsiz inşaat dalı, çarpık kentleşme, yıkılan binaların altında kalan binlerce insan…
Bunlar doğal afetin değil, neoliberalizmin hanesine yazılan felaketlerdir.
İktidarın inşaat odaklı ekonomik modelinde, kentleri tekrar inşa etmek demek, beton şirketlerine milyarlarca liralık rant sağlamak demek.
Afet sonrası süreç, yurttaşların hayat hakkını değil, müteahhitlerin kâr marjlarını koruyan siyasetlerle yönetildi.
Oysa devletin asli misyonu halkını korumak değil mi?
O halde iki yıl geçmesine karşın:
Hâlâ neden depremzedeler konteynerlerde yaşamaya devam ediyor?
Sağlık hizmetlerine erişim neden bu kadar sıkıntı?
Eğitim neden hâlâ çözülemeyen bir sorun olarak karşımızda duruyor?
Sigortasız, düşük fiyatla, uzun saatler çalıştırılan çalışanlar neden bahtına terk ediliyor?
Deprem bölgesinde ekolojik yıkım neden durdurulmadı?
Şehir planlamasında halkın kelamı neden yok?
Hatay halkı, seçimler öncesi tehdit edildi: “Bizi seçmezseniz hizmet gelmez.”
Peki artık, erel ve merkezi iktidar birebir çizgide olmasına karşın, neden hâlâ hizmet yok?
Bu soruların karşılığı kolay: Bu sistem, insan için değil, sermaye için kurulmuş bir sistem ve biz bu sistemi kabul etmiyoruz!
Unutmayalım…
Bu ülkenin en büyük yıkımlarından birini yaşadık.
Ama yalnızca geçmişin değil, bugünün ve geleceğin hesabını da sormak zorundayız. Zira bu enkazın altından yalnızca kayıplarımız değil, adalet arayışımız da yatıyor.
Unutmayacağız.
Çünkü bu, yalnızca bir felaketin değil, bir ülkenin vicdanının mesesi…
Daha meskenine girmeden borçlu hale getirilen yurttaşlar, bir devletin sorumluluklarını “ticari taahhütlere” dönüştüren neoliberal vahşetin tam ortasında bırakıldı.
Bir kent planı olmadan, halkın sesi duyulmadan, kimlerin nereye yerleştirileceği muhakkak olmadan yürütülen “yeniden inşa” siyaseti, depremzedeleri kendi kentlerinde mülksüzleştirme sürecine soktu.
Öyle ki, kimin nereye yerleşeceği bile meçhulken, inşaat ihaleleri çoktan dağıtılmıştı.
Meselemiz ; onarılmayan hastaneler, hâlâ konteynerlerde verilen sıhhat hizmetleri, altyapı sıkıntıları nedeniyle salgın hastalık riskiyle karşı karşıya bırakılan halk…
Deprem bölgesinde çalışan çalışanların büyük kısmı sigortasız, garantisiz, düşük fiyatlarla çalıştırılanlar.
Yasa dışı uzun saatler dayatılması, itiraz edenlere işsizlik sopası gösterilmesi…
Resmi düzenlemelerin bile sermayenin çıkarlarını gözeterek sigortasız çalıştırmayı bir hak haline getirmesi.
Depremin görünmeyen yükünü yeniden en çok bayanlar çekiyor olması sıkıntımız…
Kadınlar için sarsıntı yalnızca fizikî bir yıkım değil, tıpkı vakitte yoksulluğun, güvencesizliğin ve şiddetin daha da derinleştiği bir süreç…
Kadın emeği, çocuk ve yaşlı bakımı, sıhhat hizmetleri üzere toplumsal yükleri artırarak görünmez hale getirildi.
Üstelik bu yükün, 21 metrekarelik konteynerlere hapsedilmesidir meselemiz…
Hatay başta olmak üzere yeşil alanların, zeytinliklerin, tarım topraklarının süratle betonlaştırılıyor olması, inşaat projeleri uğruna köylülerin topraklarının çabuk kamulaştırılıyor olması, zeytinliklerin katlediliyor, tabiatın sermaye lehine feda ediliyor olmasıdır meselemiz….
Şehir, bir rant alanına dönüştürülürken halkın bu sürece dair hiçbir kelam hakkının olmaması da…
Evet; 6 Şubat’ın yıldönümünde unutmayacağız:
Depremden sonra baht ve fıtrat telaffuzlarıyla sorumluluktan kaçanları,
Denetimsiz inşaat projeleriyle on binlerce insanın vefatına neden olanları,
Hâlâ çadırlarda, konteynerlerde yaşamaya mahkûm edilenleri,
Depremin enkazı kaldırılmadan, kent planı yapılmadan, halkın isteği alınmadan sürdürülen talan siyasetlerini,
Yağmalanan tarım yerlerini, zehirlenen toprakları, zeytinlikleri,
Ve tüm bunlara karşın direnmeye devam edenleri…
Unutmayacağız.
6 Şubat, yalnızca kayıplarımızı anma günü değil, tıpkı vakitte hesap sorma günü.
Bu felaket, ihmallerin, rant tertibinin, denetimsizliğin ve halkın en temel haklarının yok sayılmasının sonucuydu.
Koca bir coğrafya doğasıyla, kültürüyle, insanıyla enkazın altında bırakıldı.
Ama bugün umut da var, çabada de…
Umut, adalet arayışında.
Mücadele, halkın kendi kentini tekrar inşa etme iradesinde.
Bir de adalet çabası var.
Adalet, rant nizamına karşı halkın hakkını savunmakta.
Adalet, zelzelenin değil, ihmallerin ve yolsuzlukların öldürdüğünü haykırmakta.
Adalet, Hatay’ı, Maraş’ı, Adıyaman’ı…sermaye çarkına kurban ettirmemekte.
Ve Adalet de hatırlamakla başlar.
Unutmayacağız.
Unutturmayacağız!
* Cumhuriyet Halk Partisi TBMM Başkanvekili • Denizli Milletvekili
More Stories
Erdoğan’dan, İstiklal Marşı’nın kabulünün 104’üncü yıl dönümü mesajı
DEM Parti tura devam ediyor: Saadet, Gelecek ve TİP ile görüşülecek
MHP’den ‘süreç’ açıklaması: CHP net tavrını ortaya koymadan herhangi bir temasımız olmayacak